Wraz z nowym rokiem szkolnym w szkołach będzie możliwe zatrudnianie asystentów międzykulturowych. Głównym zadaniem osoby o takiej profesji będzie pomoc językowa oraz wspieranie integracji ze szkolną społecznością dzieci bez polskiego obywatelstwa. Warto dodać, że asystent międzykulturowy będzie pracownikiem niepedagogicznym, stąd nie obejmą go przepisy Karty Nauczyciela. Inną ważną kwestią jest to, że szkoły nie będą miały obowiązku zatrudniania osób na tym stanowisku, ponieważ jest ono przewidziane jedynie w placówkach, w których kształcą się uczniowie bez obywatelstwa polskiego.
Wraz z nowelizacją i zmianami w specustawie dotyczącej pomocy obywatelom Ukrainy została wprowadzona profesja asystenta międzykulturowego. Choć stanowisko to może wydawać się nowym, takim nie jest. W polskim systemie oświaty zawód ten istnieje w praktyce od kilkunastu lat, jednak, co istotne, status asystentów międzykulturowych jest inny, niż ma to miejsce w przypadku osoby władającej językiem kraju pochodzenia ucznia (a które wynikają z zapisu art. 165 ust. 8 ustawy z 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe).
Przede wszystkim ustawodawca nie wskazał, że jego zatrudnienie będzie obowiązkowe oraz nie będzie określonego okresu, w którym uczeń może korzystać z jego pomocy. Ponadto asystent międzykulturowy będzie posiadał status pracownika samorządowego. Oznacza to, że nie obejmą go przepisy Karty Nauczyciela, a podstawą współpracy asystenta z organem nadrzędnym będzie umowa o pracę. Co za tym idzie, pensja osoby o tej profesji ma wynikać z zaszeregowania według regulaminu wynagrodzenia pracowników samorządowych.
Zadania asystenta międzykulturowego
Uaktualnienie ustawowych zapisów przyniosło zdefiniowanie zadań asystenta kulturowego i określenie jego kompetencji oraz kwalifikacji. Na wstępie należy zaznaczyć, że pomoc pracownika o tej profesji skierowana jest do osób: niebędących obywatelami polskimi; podlegających obowiązkowi szkolnemu lub obowiązkowi nauki; nieznających języka polskiego albo znających go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki. Zadaniem asystenta międzykulturowego jest rozpoznawanie trudności językowych i kulturowych, z jakimi borykają się uczniowie w procesie adaptacji, a także pomoc w integracji w wielokulturowej społeczności szkolnej. Do obowiązków asystenta będzie należała też współpraca z rodziną ucznia i kadrą nauczycielską w zakresie profilaktyki oraz przeciwdziałania przemocy. Pomoc asystenta może okazać się także potrzebna np. podczas zebrania wychowawcy bądź nauczyciela z rodzicami czy w ramach konsultacji (godziny czarnkowe).
Kto może zatrudnić asystenta międzykulturowego?
Zatrudnienie asystenta międzykulturowego będzie możliwe, ale nie obowiązkowe, a decyzję w tym zakresie podejmie dyrektor szkoły. Osobę o tej profesji będzie można zatrudnić tylko w placówkach, w których obowiązkowi szkolnemu lub obowiązkowi nauki podlegają uczniowie bez polskiego obywatelstwa. Z zapisu ustawy wynika także, iż asystent międzykulturowy nie będzie mógł być zatrudniany w przedszkolach. To dlatego, że stanowisko to jest przewidziane dla placówek, w których uczą się osoby podlegające obowiązkowi szkolnemu, a w nowelizacji nie ma mowy o osobach odbywających obowiązkowe roczne przygotowanie przedszkolne lub korzystających z wychowania przedszkolnego.
Kwalifikacje asystenta międzykulturowego
Osoby ubiegające się o stanowisko asystenta międzykulturowego nie muszą posiadać obywatelstwa polskiego, ale muszą znać język polski w mowie i piśmie w stopniu, który umożliwi pomoc uczniowi nieposiadającemu jego znajomości. Warto zaznaczyć, że znajomość języka polskiego przez kandydata na stanowisko nie będzie musiała być udokumentowana posiadaniem certyfikatu bądź innego zaświadczenia, które by potwierdzało posiadane kompetencje.
Osoby starające się o sprawowanie tej funkcji muszą posiadać zaświadczenie o niekaralności z Krajowego Rejestru Karnego oraz zostać zweryfikowane w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym.
Pracę z dziećmi z doświadczeniem migracji warto rozpocząć od odpowiedniego przygotowania. Pomocne może być m.in. szkolenie – Praca z uczniem z doświadczeniem migracyjnym. Kompetencje interkulturowe, nabywane podczas szkolenia, wydają się niezbędnym zestawem umiejętności przyszłego asystenta międzykulturowego.