Zasady prawne, które kształtują codzienność szkolną stanowią fundament systemu edukacji w Polsce. Od Ustawy Prawo Oświatowe, po akty prawa miejscowego – każdy dokument ma wpływ na pracę nauczycieli oraz funkcjonowanie szkół i placówek edukacyjnych.

Gdzie szukać przepisów, regulujących pracę Nauczycieli i Dyrektorów szkół oraz jak nadążyć za zmianami w przepisach? 

Ustawy i rozporządzenia: najważniejsze dokumenty regulujące pracę nauczyciela

Ustawa Prawo Oświatowe 

Głównym źródłem prawa oświatowego są ustawy. Dla nauczycieli oraz dyrektorów szkół tą najważniejszą ustawą jest ta z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe. 

Dlaczego jest tak istotna? Ponieważ stanowi nadrzędną normę regulującą system oświaty w Polsce. Ustawa o Prawie Oświatowym reguluje najważniejsze aspekty pracy zawodu nauczyciela. To właśnie od zapisów tejże ustawy zależy:

• zadania i zasady funkcjonowania systemu edukacji,
• zasady kształcenia, 
• prawa i obowiązki uczniów, 
• prawa i obowiązki rodziców, nauczycieli i dyrektorów,
• zasady finansowania i nadzoru nad szkolnictwem. 

Ustawa Karty Nauczyciela

Karta Nauczyciela jest bardziej szczegółową ustawą od Ustawy o Prawie Oświatowym, która doprecyzowuje zapisy Ustawy o Prawie Oświatowym. Karta Nauczyciela określa prawa i obowiązki nauczycieli, możliwości awansu zawodowego, ocenę pracy, kwalifikacje i zasady etyki zawodowej.

Zarówno ustawa Karty Nauczyciela, jak i Prawa Oświatowego zostały uchwalone wiele lat temu. Nie oznacza to, że ustawy nie zmieniają się i nie ulegają stosunkowo częstym modyfikacjom. Przykładowo, niedawna nowelizacja Karty Nauczyciela została wprowadzona 05.09.2023r. Zmiany dotyczyły m.in. możliwości przechodzenia na wcześniejszą emeryturę przez nauczycieli czy zmiany awansu zawodowego nauczycieli. Jak widać nowelizacje w ustawach mogą znacząco zmienić zasady pracy w zawodzie nauczyciela. 

Ustaw, które regulują pracę nauczycieli jest więcej (chociażby ta o opiece zdrowotnej nad uczniami – Ustawa z dnia 12 kwietnia 2019 r.). Niemniej wymienione wyżej ustawy stanowią fundamenty dla organizacji i funkcjonowania systemu edukacji.

Rozporządzenia 

Rozporządzenia wydawane są przez organy władzy (w przypadku oświaty najczęściej jest to np. Minister Edukacji Narodowej).  Ich rolą jest doprecyzowanie i uzupełnienie ustaw.  
W praktyce zawodu nauczyciela rozporządzenia określają szczegółowe zasady organizacji i prowadzenia szkół i placówek, programy nauczania, podstawy programowe, kryteria oceniania, zasady rekrutacji i awansu zawodowego nauczycieli, zasady wynagradzania i ubezpieczania nauczycieli, zasady bezpieczeństwa i higieny w szkołach i placówkach itp.. Tego rodzaju rozporządzeń jest dużo. Jednym z istotniejszych jest Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach.

Akty prawa miejscowego

Akty prawa miejscowego w kontekście pracy nauczycieli mogą regulować różnorodne kwestie związane z organizacją i funkcjonowaniem szkół oraz warunkami pracy nauczycieli na danym obszarze. W aktach prawa miejscowego możemy znaleźć zapisy o lokalizacji i strukturze szkół, zasady rekrutacji uczniów, wynagrodzenie nauczycieli (dodatki za specjalne warunki pracy), warunki zatrudnienia, urlopy. Akty prawa miejscowego są ważnym narzędziem dostosowania przepisów do specyfiki lokalnej społeczności i mogą mieć istotny wpływ na pracę nauczycieli w regionie. Ich znajomość wymaga śledzenia lokalnych przepisów.

Gdzie szukać informacji o aktualnych przepisach? 

Aby być na bieżąco z aktualnym stanem prawa oświatowego, nauczyciele i dyrektorzy powinni sprawdzać w oficjalnych źródłach: 

• Dziennik Ustaw – oficjalny organ publikujący ustawy i rozporządzenia, dostępny w wersji papierowej i elektronicznej na stronie https://dziennikustaw.gov.pl
• Internetowy System Aktów Prawnych (ISAP) – baza danych zawierająca ustawy i rozporządzenia. Dostępna na stronie https://isap.sejm.gov.pl
• Strona internetowa Centralnej Komisji Egzaminacyjnej – zawierająca informacje o egzaminach zewnętrznych, w tym terminach, zasadach, arkuszach i wynikach. Dostępna na stronie https://cke.gov.pl

O wszystkich zmianach w przepisach informuje na bieżąco Ośrodek Rozwoju Edukacji https://www.ore.edu.pl/. Jest to publiczna placówka doskonalenia nauczycieli prowadzona przez Ministra Edukacji i Nauki.  

Podsumowanie 

Zmieniające się zapisy w prawie oświatowym wymagają od nauczycieli oraz dyrektorów konieczności ciągłego dostosowania się do nowych przepisów. Nadążenie za nimi może okazać się sporym wyzwaniem, szczególnie, gdy nie zawsze jest jasne jak te przepisy interpretować.
Mając to na uwadze stworzyliśmy szkolenia dla kadry pedagogicznej. Odpowiadają one na potrzeby związane z dostosowaniem pracy Nauczycieli i Dyrektorów Szkół do istniejących przepisów. Sprawdź naszą aktualną propozycję szkoleń: https://kire.pl/kategorie/szkolenia/.